Kto będzie mógł skorzystać z emerytury częściowej?

Reforma emerytalna, która ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2013 r., będzie polegała przede wszystkim na wydłużeniu powszechnego wieku emerytalnego. Jednocześnie jednak wprowadzi do koszyka świadczeń emeryturę częściową. Co prawda, jak sama nazwa wskazuje, nie będzie to pełna emerytura, a jej pobieranie przyczyni się do zmniejszenia podstawy wymiaru powszechnej emerytury, jednak w pewnych okolicznościach może okazać się korzystną alternatywą dla ubezpieczonych. Aby ją otrzymać, trzeba będzie spełnić określone warunki.

Emerytura częściowa

Z początkiem nowego roku do katalogu świadczeń, określonych w art. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną, dołączy emerytura częściowa. Stanie się tak za sprawą ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw, zwanej dalej ustawą nowelizującą.

W konsekwencji uzupełnieniu ulegnie również definicja emeryta, za którego uznawana będzie osoba mająca ustalone prawo do emerytury, w tym do emerytury częściowej.

Kto ją otrzyma?

Uprawnienia do emerytury częściowej oraz jej wysokość będą ustalane na zasadach określonych w dodanym do ustawy emerytalnej art. 26b.

Świadczenie to będzie zatem przysługiwało przed osiągnięciem obowiązującego daną osobę podwyższonego już, powszechnego wieku emerytalnego, określonego w art. 24 ust. 1a pkt 26-85 i ust. 1b pkt 2-20 ustawy emerytalnej, tj. odpowiednio:

• od 62 lat i 1 miesiąca do 67 lat - w przypadku kobiet oraz
   
• od 65 lat i 6 miesięcy do 67 lat - w przypadku mężczyzn.

Aby je otrzymać, trzeba będzie jednak spełnić jednocześnie dwa warunki, tj.:

1) legitymować się okresem składkowym i nieskładkowym, określonym odpowiednio w art. 6 i 7 ustawy emerytalnej, wynoszącym co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn oraz

2) osiągnąć wiek co najmniej 62 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn.

Po osiągnięciu przez osobę uprawnioną do emerytury częściowej odpowiedniego dla niej powszechnego wieku emerytalnego oraz - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem - ustaniu stosunku pracy, częściowa emerytura będzie mogła być zamieniona na powszechną emeryturę. Nie nastąpi to jednak z urzędu, a wyłącznie na wniosek ubezpieczonego.

Warto o tym pamiętać mając na uwadze chociażby wysokość obu świadczeń.

W jakiej wysokości?

Emerytura częściowa stanowić będzie zaledwie 50% kwoty emerytury, jaką otrzymałby ubezpieczony, gdyby ukończył powszechny wiek emerytalny, obliczonej zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej. Co prawda będzie ona podlegała waloryzacji analogicznie jak inne świadczenia wypłacane z FUS, jednak osoby do niej uprawnione nie będą mogły liczyć na podwyższenie jej wysokości do kwoty najniższej emerytury.

Korzystnym dla świadczeniobiorców rozwiązaniem będzie jednak możliwość zarobkowania bez żadnych ograniczeń. Przy ustalaniu prawa do emerytury częściowej nie będą bowiem miały zastosowania przepisy art. 103 ust. 1 i 2, art. 103a i 104 ustawy emerytalnej. Oznacza to, że:

» po pierwsze - aby otrzymać częściową emeryturę, nie trzeba będzie, tak jak w przypadku powszechnego świadczenia, zwalniać się z pracy,

» po drugie - mimo iż osoby uprawnione nie ukończą jeszcze powszechnego wieku emerytalnego, nie będą ich obowiązywały progi zarobkowe, wynoszące 70% i 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS (ich przekroczenie w przypadku osób uprawnionych do wcześniejszej emerytury lub renty, powoduje odpowiednio zmniejszenie wysokości lub zawieszenie prawa do świadczenia).

W przyszłości

Osoby decydujące się na skorzystanie z prawa do częściowej emerytury muszą jednak liczyć się z tym, iż każda pobrana z tego tytułu kwota odpowiednio zmniejszy wysokość przyszłej (powszechnej) emerytury, ustalanej na tzw. nowych zasadach. Przypomnijmy, iż w świetle art. 26 ustawy emerytalnej, stanowi ona równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego.

Co prawda podstawę obliczenia emerytury ustalanej na nowych zasadach stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego. Jednakże za sprawą dodanych do stanowiącego o tym art. 25 ustawy emerytalnej ust. 1a i 1b, przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury, w przypadku osoby, która miała ustalone prawo do emerytury częściowej:

• nie będą uwzględniane kwoty zwiększeń składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego, uzyskanych w wyniku waloryzacji kwartalnej, przeprowadzonej w celu obliczenia emerytury częściowej,
   
  
• zostanie ona pomniejszona o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.)

Ustawa z dnia 11.05.2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 637)