Facebook
Rozlicz prawidłowo swój PIT za 2023 rok
Wyjaśnienia, wskazówki i porady do sporządzania zeznań podatkowych

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Prawo pracy  »  Umowy i płace  »   Wolne za nadgodziny może wpłynąć na wysokość pensji
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Wolne za nadgodziny może wpłynąć na wysokość pensji

Gazeta Podatkowa nr 78 (1119) z dnia 29.09.2014
Agata Barczewska

Praca przekraczająca obowiązującą danego pracownika dobową normę czasu pracy lub przedłużony dobowy wymiar czasu pracy to tzw. nadgodziny dobowe. Pracownik może za nie otrzymać, oprócz normalnego wynagrodzenia, czas wolny lub dodatek. Odbiór czasu wolnego, w zależności od tego, kto jest inicjatorem jego udzielenia, może mieć jednak wpływ na poziom wypłaty. Nie zawsze rozliczenie nadgodzin czasem wolnym będzie dla pracownika opłacalne.


Dodatek do pensji albo czas wolny

Godziny nadliczbowe występują w konsekwencji przekroczenia dobowego albo średniotygodniowego. Te pierwsze mają miejsce w razie pracy dłuższej niż obowiązująca pracownika norma dobowa lub wydłużony wymiar dobowy. Za godziny takiej pracy przysługuje normalne wynagrodzenie za pracę. Ponadto tego rodzaju nadgodziny są rekompensowane dodatkiem do wynagrodzenia lub czasem wolnym (art. 1511 i art. 1512 § 1 K.p.). Ostateczna decyzja co do tego, w jaki sposób zostaną rozliczone nadgodziny dobowe należy do pracodawcy. Może on narzucić pracownikowi swój wybór rekompensaty za nadgodziny. Jednak pracownik także ma prawo przejawić inicjatywę w tym zakresie, poprzez złożenie wniosku o udzielenie mu czasu wolnego za nadgodziny. To, od kogo wyjdzie propozycja zrekompensowania nadgodzin dobowych czasem wolnym i w jakim terminie nastąpi jego udzielenie, może mieć konkretny wpływ na wysokość wynagrodzenia. Jeżeli o wolne zawnioskuje pracownik, jego sytuacja płacowa w miesiącu jego wykorzystania może ulec pogorszeniu.

Czas wolny "narzucony" przez pracodawcę na podstawie jego jednostronnej decyzji udzielany jest w proporcji 1,5 : 1. Co więcej, musi on przypadać w tym okresie rozliczeniowym, w którym wystąpiły nadgodziny. Najważniejszą jednak konsekwencją arbitralnej decyzji pracodawcy o udzieleniu czasu wolnego jest zagwarantowanie pracownikowi, że w miesiącu korzystania z wolnego wysokość jego wynagrodzenia nie ulegnie zmianie (przykład 1). Takie zabezpieczenie płacowe nie występuje w przypadku udzielania czasu wolnego na wniosek pracownika.

Jeżeli nadgodziny i czas wolny wystąpią w tym samym miesiącu, wymiar czasu pracy ulegnie zbilansowaniu i poziom wynagrodzenia pozostanie bez zmian. Co innego, jeżeli czas wolny przypadnie w innym miesiącu okresu rozliczeniowego. W każdym jednak przypadku udzielenie czasu wolnego wyłącza prawo do dodatku za nadgodziny z przekroczenia dobowego.


Nie warto rezygnować z przeliczenia

Niekiedy pracodawcy odstępują od przeliczenia wynagrodzenia pracownika w miesiącu wystąpienia nadgodzin i w miesiącu odbioru za nie czasu wolnego. Wypłacają po prostu w obu tych miesiącach normalne wynagrodzenie przysługujące pracownikowi. Jest to jednak praktyka nieprawidłowa, w wielu przypadkach może bowiem prowadzić do zafałszowania prawidłowego poziomu wynagrodzenia za pracę. W razie nieprzeliczenia wynagrodzenia pracownika za miesiąc, w którym wystąpiły nadgodziny, otrzymałby on bowiem w tym miesiącu wynagrodzenie zaniżone, tj. obejmujące tylko godziny wynikające z rozkładu, a nie faktycznie przepracowane. Natomiast w miesiącu wykorzystywania czasu wolnego za nadgodziny na wniosek pracownika, wynagrodzenie byłoby zawyżone. Pracownik przepracował bowiem mniej godzin niż to wynikało z jego rozkładu czasu pracy.

Pracodawca powinien więc w sytuacji, gdy pracownik korzysta z czasu wolnego na swój wniosek w innym miesiącu niż ten, w którym była świadczona praca nadliczbowa:

  • wypłacić mu w miesiącu wystąpienia nadgodzin normalne wynagrodzenie za te godziny, łącznie z wynagrodzeniem za pracę za ten miesiąc,
     
  • w miesiącu wykorzystywania czasu wolnego za nadgodziny wypłacić mu wynagrodzenie tylko za pracę wykonaną (przykład 2).

Należy zasygnalizować, że w piśmiennictwie z zakresu prawa pracy w większości prezentowany jest pogląd, że w przypadku, gdy wynagrodzenie za pracę w miesiącu oddawania wolnego z inicjatywy pracownika jest niższe, to nie może ono spaść poniżej wynagrodzenia minimalnego.


Kontrowersje wokół terminu wypłaty

W kwestii terminu wypłacania normalnego wynagrodzenia za godziny pracy nadliczbowej, trzeba odnotować dość odosobniony pogląd Sądu Najwyższego na tę sprawę. Sąd ten w wyroku z dnia 9 lutego 2010 r., sygn. akt I PK 157/09, uznał, że normalne wynagrodzenie za nadgodziny rekompensowane czasem wolnym na wniosek pracownika, powinno być wypłacone w tym miesiącu, w którym pracownik korzysta z czasu wolnego. Przy czym, zdaniem Sądu, pracownik w takiej sytuacji nabywa prawo do normalnego wynagrodzenia za nadgodziny według stawki obwiązującej w miesiącu, w którym pracował w godzinach nadliczbowych. Tak więc nawet przy zastosowaniu koncepcji przyjętej przez Sąd, pracodawca będzie musiał dokonać przeliczenia wynagrodzenia - powinien bowiem zapłacić według stawki należnej za godziny nadliczbowe, a nie zgodnie ze stawką jaka byłaby należna za godziny, w których pracownik korzystał z czasu wolnego.

Na kwestię terminu płatności normalnego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe inaczej jednak zapatruje się Główny Inspektorat Pracy. W stanowisku z 2005 r. w sprawie wolnego za nadgodziny (nr pisma: GNP-367-4560/05/PE) GIP przyjął, iż wynagrodzenie to powinno być wypłacone w miesiącu wystąpienia nadgodzin (a nie odbioru czasu wolnego).

Przykład 1

We wrześniu 2014 r. pracownik przepracował 4 godziny nadliczbowe i pracodawca w tym samym miesiącu udzielił mu czasu wolnego w wymiarze 6 godzin (4 godz. × 1,5 godz.). W tym miesiącu pracownik przepracował więc faktycznie 174 godziny (176 godz. nominalnego wymiaru + 4 godz. nadliczbowe - 6 godz. czasu wolnego). Za wrzesień br. pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w pełnej wysokości, tak jakby przepracował 176 godzin.

Analogicznie sytuacja wyglądałaby, gdyby pracownik we wrześniu br. przepracował wskazaną powyżej liczbę nadgodzin i odbierał w tym samym miesiącu czas wolny na swój wniosek, przykładowo 4 godziny czasu wolnego w zamian za 4 nadgodziny z przekroczenia dobowego. W sumie pracownik przepracuje nominalny wymiar czasu pracy obowiązujący we wrześniu br., tj. 176 godzin i za tyle godzin otrzyma wynagrodzenie.


Przykład 2

Pracownik w sierpniu 2014 r. przepracował 8 godzin nadliczbowych z przekroczenia dobowego w porze dziennej. Otrzymuje on stałe miesięczne wynagrodzenie w kwocie 4.250 zł. Obowiązuje go trzymiesięczny okres rozliczeniowy, przypadający m.in. na miesiące sierpień - wrzesień br. Pracownik odbiera na swój wniosek czas wolny w zamian za godziny nadliczbowe, które wystąpiły w sierpniu 2014 r., we wrześniu br.:

a) za sierpień br. uzyskał wynagrodzenie za przepracowanie 160 godzin rozkładowych i 8 nadliczbowych:
- 4.250 zł : 160 godz. = 26,56 zł,
- 4.250 zł + (8 godz. × 26,56 zł) = 4.462,48 zł;
b) za wrzesień br., w którym pracownik przepracuje 168 godzin, gdyż przez 8 godzin będzie korzystał z czasu wolnego (176 godzin wymiarowych - 8 godzin wolnych) uzyska wynagrodzenie:
- 4.250 zł : 176 godz. = 24,15 zł,
- 4.250 zł - (8 godz. × 24,15 zł) = 4.056,80 zł.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Umowy i płace - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.